Horticultural traditions of the White highlanders

The only manufacturer of legal Łącko slivovitz (plum brandy), Krzysztof Maurer lives in Zarzecze in the Łącko Municipality. He produces other spirits as well as his original business gateway: fruit and vegetable juices, now for sale at multiple shops across the Łącko Municipality and throughout Poland. Made from ecological fruit and vegetables, Maurer juices have swiftly conquered world markets, online campaigns unquestionably helpful. All produce labelling features the Maurer name.

Having originally kicked off production with a small manual fruit juice press, Krzysztof now owns one of the most modern and best-equipped fruit and vegetable press house with several staff. Having taken over the horticultural farm from his father in 2002, he began a tedious process of developing his market position and brand. His children, wife and other relations are of great help, supporting him in all endeavours. Krzysztof is bursting with ideas for further development.

How long have your family been into horticulture?
For generations. My grandfather and father were horticulturists – now I am one too. We used to have a multifaceted farm, a mix of horticulture and cattle husbandry, in line with regional traditions. It might well be said I was raised in an orchard from birth (smiles), since they took my mum to the labour ward hospital straight from the orchard. This is how my adventure with horticulture – and fruit processing – began.

Was juice production a family tradition, or did you start the trend?
I began going big in 2002. I originally assumed I would be running my produce off the farm in a kind of direct processed fruit sales deal. Yet in 2003, I had to get registered as a company: PPUH Tłocznia Maurer (Fruit & Vegetable Press House – Manufacturing, Services and Trading Company). That was when we began pressing juices on a greater scale. My ancestors used to make juices for own use only.

What inspired you to expand the production scale?
A couple of factors, really. When I was a child, we used to visit the befriended municipality of Puch, Austria. I used to watch locals produce juices and sell them to tourists and other locals, and noticed they were doing really well. The other reason dates back to the years 2000-2004. That was a problem period for fruit in the area: all apples fell to the ground before ripening. This gave me another boost to begin processing and producing juices. I began with ground cabbage, that was my first success. That was when I thought juices might take off as well. And, as you can see, they did.

Everyone knows your juices now. How did you do it?
I did have my moments of hesitation. 2005 and 2006 were real watershed years. Unable to get anyone interested in my juices, I considered abandoning production altogether. Then I went to a trade fair event in Germany, and got in touch with a chain of ecological shops and trade representatives from Poland. To cut a lot story short, it took a trip to Germany to make a place for myself and become enthusiastic about production. Production is not the trick – the trick is to sell and distribute.

Please describe the whole production process, from scratch.
Everything begins with receiving deliveries. Then, fruit and vegetables are washed, sorted, pressed, pre-filtered, and pasteurised. And that’s basically it. Watching the process is much more effective – you get to see fruit and vegetables pressed and handled. Words aren’t enough.

How long does it take to make juice?
Not long at all. The machines we now have let us go from fruit to finished pasteurised juice in about 2-3 hours per single packaging unit. It takes even less for a larger packaging: under an hour. First you grind. Grinding is followed by a 20-30 minute pressing and pasteurisation cycle. Truth be told, the quicker the better – most ground apples get dusky really fast. Some varieties can turn as dark as coffee, so you have to work swiftly to let the juice keep its appetising look.

How much juice will a kilogramme of apples get you?
Efficiency rates vary. While apples can get you a high 80 percent yield, you have to bear in mind that we make both fruit and vegetables juices, the average yield ranging from 55 to 80 percent. In case of apples, 75 percent would be usually processed into juice, the remaining 25 percent in post-production expeller.

How many tonnes of fruit do you process per annum – and how many litres of juice do you make?
While we process up to 300,000 tonnes of fruit per annum, depending on the harvest. Three hundred tonnes can yield around 200,000 litres of juice.

Can anyone walk in and visit the press house?
That is unfortunately impossible for sanitary reasons. I used to dream of organising in-production sightseeing tours, but production facilities would have to be separated from tourist traffic corridors. I’ll be frank: the cost would be exorbitant. At this point, organising in-production tours of my press house is impossible – but I hope to be make my dream come true, and open the press house to anyone interested. Today, all you can do is view the machinery – and that only between juice and distillate production cycles. Visits are by appointment only.

How did you manage to get your slivovitz legalised?
I have been talking to politicians since 2004, trying to convince them that Polish regulations ought to be modified and adapted to those prevalent across the European Union, i.a. in the Czech Republic, Slovakia or Austria, to allow legal production of this high-quality beverage in Łącko. It was of huge importance to me – not least because we have multiple forgers in the region, taking advantage of Łącko traditions and accomplishments and bottling something that can only be called pseudo-slivovitz. They’re destroying everything – that has really been lying heavy on my heart. Unfortunately, nothing has changed. In battle after battle with politicians who could have really done something, after four years I’m still at square one. I ended up reading all these regulations myself, having reached the conclusion that I have no intent of spending the rest of my life fighting for things to change, especially since people have been on the subject since the 1990s. After a really long time, we succeeded. I began making wine and fruit aquavit in 2011 and 2012, respectively. Today, I am running a bottling plant, distillery and juice and wine production unit – all in a single location. People sometimes ask if I have a family member working for the ministry – but no, I have no friends in high places, no uncle, no next of kin. Everything I have I achieved through personal persistence. I succeeded because I had no intention of letting go early.

Does that mean that all your wines and juices are regional produce?
That’s one way of putting it – some products reference the region with names: Łącko Gardens, Łącko Plum – that speaks for itself. While they are not certified products, apple juice pressed from Łącko apples (with protected geographical indication) can be labelled with correct EU signage, if pressed from certified apples. Some of our juices come in respective EU-labelled packaging. We joined forces with other horticulturists to apply for protected geographical indication for our apples, and were awarded the certificate in 2010. The region is not taking full advantage of the change, I’m sorry to say, but Maurer alone cannot do everything – others have to do their share as well…

Whom would you like to leave your legacy and the press house to, to make sure it is still up and running a dozen years from now?
My production has never been about huge profits you can live off. From day one, I was interested in building my own factory and creating my own brand – which is why all produce is distributed under my name. I would love my children to take over, but have no idea which one of them will. I am obviously trying to get them on board, inviting them to join me at the press house. That’s the boys, my girls are still very young. Though they might well turn out to be the clever ones, and take over. Truth be told, I would like all of them to be part of the firm. Let me give you an example: a friend of mine, a German owner of a press house over there, has four sons, and all of them are with the company. One is responsible for production, another one for sales, the other two have their jobs cut out for them too. I hope my children do the same, and will not be scared of the responsibility or the work.


Magda Słabaszewska

Sadownictwo okolic Łącka ma niezwykle długą historię, sięgającą XII wieku. Łąckie jabłka odznaczają się wyrazistym smakiem i aromatem, który zawdzięczają mikroklimatowi panującemu na tym obszarze. Jedna z legend mówi, że miejscowy proboszcz, ksiądz Jan Piaskowy, w ramach pokuty za grzechy nakazywał swoim parafianom sadzić drzewka owocowe. Niewątpliwe zasługi dla rozwoju sadownictwa miał również dyrektor i nauczyciel szkoły w Łącku Stanisław Wilkowicz. W przyszkolnym ogródku prowadził on sad, w którym uczył pielęgnować i szczepić drzewka. Jabłka łąckie w 2005 roku zostały wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych, są również oznaczone certyfikatem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Oprócz jabłoni, niezwykle liczne na tym terenie są sady śliwowe, gruszowe i wiśniowe.    

Stefan Myjak z Zabrzeży należy do grona łąckich sadowników. Choć uważa siebie za działkowca, bo uprawia sady na stosunkowo niewielkim, około czterohektarowym obszarze, to wydobywa ze swej ziemi piękne plony i potrafi o nich równie pięknie opowiadać.

Czy to pan jako pierwszy zajął się sadownictwem w swojej rodzinie, czy po kimś to przejął?
W mojej rodzinie były korzenie sadownicze, ale mój zawód wyuczony to ślusarz-mechanik. Dwa lata pracowałem w hotelu jako mechanik samochodowy, a gdy poznałem moją żonę i po ślubie zamieszkaliśmy tutaj, w Zabrzeży (bo ja pochodzę z Kiczni), to pomału drążyłem temat sadownictwa, uczyłem się, i zostałem bardzo małym sadownikiem, właściwie działkowcem.
Staram się wyciągać z tej ziemi jak najwięcej, ponieważ jest to małe powierzchniowo gospodarstwo. Dawniej w miejscu, w którym stoimy, była porzeczka, ale kiedy porzeczki staniały, stwierdziłem, że jest to nieopłacalny biznes, postanowiłem skosić krzewy z owocami i posadzić jabłonie. Po podjęciu decyzji o zajęciu się sadownictwem, zacząłem jeździć na wszelkiego rodzaju wystawy, giełdy, w tym również za granicę, i z tego wziąłem całą swoją wiedzę na temat sadownictwa. Teraz śmiało mogę powiedzieć, że sadownictwo stało się moją pasją.

Mógłby pan coś opowiedzieć o sadownictwie? W jakich porach jest najwięcej pracy i co trzeba robić, żeby były obfite plony?
W sadownictwie praca jest cały czas. Na wiosnę rozpoczyna się od obcinania gałęzi, które trzeba pozbierać, zgrabić, a potem spalić, żeby w sadzie było czysto, gdy rozpoczną się inne prace. Potem trzeba wszystko opryskać, ponieważ mamy coraz więcej szkodników. Trzeba też robić przerzedzanie. I tutaj muszę się pochwalić, że jako pierwszy zacząłem stosować przerzedzanie ręczne. Teraz już stosuję chemiczne, bo jest bardziej opłacalne i mniej czasochłonne. Po św. Janie, jeśli nie zadziała przerzedzanie chemiczne owoców, to trzeba to robić ręcznie, a już w międzyczasie dojrzeją wczesne śliwy, więc zaczyna się zbiór i – wiadomo – sprzedaż. Muszę zaznaczyć, że tym różnię się od innych sadowników z tego terenu, tych większych, że oni są zrzeszeni w grupach producenckich, takich jak na przykład Owoc Łącki. Kiedy oni zbiorą, to po prostu tam zawożą, a ja muszę sprzedać sam. Gdy przychodzi jesień, pracy jest naprawdę dużo. A jeszcze dodać muszę, że tak naprawdę my i w zimie mamy robotę, bo chcąc sprzedać owoce, sami je ręcznie sortujemy. Tak więc sadem trzeba się opiekować cały rok. To jest praca na okrągło, w której cały czas powtarzają się te same czynności.

Da się utrzymać z sadownictwa? Czy pieniądze włożone w pielęgnację zwracają się?
Kiedy jest dobra cena za jabłko, to jest to w miarę opłacalne. Chociaż teraz to już nie jest dobry sposób na zarobek, bo koszty się wyrównują. Na dużych plantacjach to się opłaca, tam wszystko robią maszyny. W małych gospodarstwach zaczyna się problem z ludźmi do pracy. Akurat u nas jest liczna rodzina, więc wszyscy razem idziemy do sadu, zbieramy jabłka, wykonujemy pozostałe prace. Żeby osiągnąć z tego jakiś dochód, trzeba próbować nowych odmian i wymieniać drzewka na nowe.

Czy mógłby pan coś opowiedzieć o maszynach, których się używało dawniej i których się używa dziś?
Za moich czasów używało się opryskiwacza Chmiel. Potem, już po moim ślubie, razem z bratem kupiliśmy ciągnik i czterystulitrowy opryskiwacz Termit. Później ja kupiłem w 1984 roku ciągnik Ursus C-330. Wtedy miałem rękę do mechaniki, więc resztę potrzebnego sprzętu próbowałem robić sam. Teraz już mamy większy ciągnik Deutz Fahr, nowy, większy opryskiwacz, a także kosiarkę Rokosat, która kosząc, rozdrabnia trawę.

Czy dużo czasu poświęca pan na zajmowanie się sadem?
W okresie kwitnięcia potrafię być w sadzie nawet 5 razy, doglądać kwiatów, sprawdzać, czy pszczoły latają.. Daje mi to wiele radości, kiedy wszystko rozwija się, jak należy. Tak jak mówiłem, jestem wielkim pasjonatem, więc lubię patrzeć na kwitnące drzewa i doglądać je. 

W jakim miejscu pana zdaniem należy założyć sad? Co trzeba brać pod uwagę?
Na początku nie wiedziałem, gdzie drzewka mogą najlepiej rosnąć, musiałem zdać się na metodę prób i błędów. Teraz już wiem, że trzeba brać pod uwagę wiele czynników. Na przykład gatunek drzewek, czy są odporne na niskie temperatury naszej okolicy, bo jeśli nie, to nic z tego nie wyjdzie. Mówili też, że trzeba unikać zakładania sadów w dolinach, że powinny być ulokowane bardziej w górze, ponieważ zimne powietrze schodzi na dół. Czasem jednak jest tak, że i w przyrodzie mogą zdarzyć się jakieś anomalie. Mój sad też dotknęło i gradobicie, i przymrozki… pamiętam, że aby podnieść temperaturę, zrobić swoistą osłonę dymną, paliliśmy ogniska w różnych częściach sadu. Trochę pomogło, ale nie całkowicie nie rozwiązało problemu. Uprawiając sad, trzeba być przygotowanym na różne sytuacje, bo przyroda jest nieprzewidywalna. 

Czy pana zdaniem ukształtowanie naszego terenu jest korzystne do uprawy sadów?
Tak, jest korzystne. W naszym mikroklimacie jest duża wilgotność, jest zmiana temperatur, i dzięki temu mamy jabłko bardziej soczyste, z większą zawartością cukru, które można dłużej przechowywać.

Czy zamieniłby pan sadownictwo na jakieś inne hobby?
Na dzień dzisiejszy na pewno nie. Nie wróciłbym do hodowli, ponieważ nie ma sprzyjającego jej ukształtowania terenu. Ja jestem wielkim miłośnikiem sadów. Interesuję się tym, doglądam wszystkiego, jestem w sadzie nawet kilka razy w ciągu dnia, poszukuję nowych technik sadownictwa, i  w związku z tym na pewno nie zamieniłbym sadownictwa na nic innego.

Czy zgadza się pan ze stwierdzeniem, że Łącko to małopolska stolica sadów?
Tak się mówi, że Łącko jest stolicą małopolskich sadów. Tu wszędzie rosą jabłonie, gdzie tylko się nie popatrzy… W skali Polski nie jesteśmy czołówką, ale jeśli chodzi o Małopolskę – dominujemy.

Czy czuje się pan częścią małopolskiego sadownictwa?
Tak, jeżdżę na wszystkie spotkania o charakterze sadowniczym, konferencje. Razem z kolegami dyskutujemy, integrujemy się. Bo integracja jest najważniejsza, dzięki niej możemy zdobyć nowe informacje na temat sadownictwa, i o to właśnie chodzi…
 

Dominik Majerski